Sjómannadagurinn er ekki hátíð hafsins.

Sjómannadagurinn er ekki hátíð hafsins.  

Ég hef alla tíð haft mikinn áhuga fyrir Sjómannadeginum. Í Vestmannaeyjum þar sem ég er fæddur og ól  mestan minn aldur er Sjómannadagurinn  einn skemmtilegasti hátíðardagur ársins og við peyjarnir sem áttum   sjómenn  sem feður sem og aðra  ættingja vorum svo sannarlega stoltir af því að tengjast þeim og þar með Sjómannadeginum. Þegar ég síðar gerði sjómennskuna að ævistarfi mínu, gerði ég mér fljótt grein fyrir því að þessi dagur er miklu meira en skemmtun  í tvo daga.

Sjómannadagurinn er órjúfanlegur hluti af stéttarbaráttu og kynningu á starfi sjómanna. Í Vestmannaeyjum má segja að allir tengist sjómönnum á einn eða annan hátt eins og víða í útgerðarbæjum landsins.  Á Sjómannadaginn kynnum við sjómannsstarfið, minnumst þeirra sem hafa látist og sérstaklega þeirra sem látist hafa í slysum á sjó, heiðrum  aldna  sjómenn og ekki hvað síst gerum við okkur glaðan dag með fjölskyldum, vinum og skipsfélögum. Þá hefur t.d.  í 60 ár verið gefið út veglegt Sjómannadagsblað Vestmannaeyja.

Sjómannadagsráð Reykjavíkur og Hafnarfjarðar  sér Sjómannadaginn öðrum augum, ekki sem  Sjómannadag  heldur sem dag hátíðar hafsins. Það er mér óskiljanlegt að sjómenn skuli ekki mótmæla því að Sjómannadagurinn skuli vera tekinn eignarnámi og nefndur Hátíð hafsins í Reykjavík með vitund og vilja  stærstu sjómannafélaga landsins sem þar eru staðsett.

Hafið hefur tekið líf margra sjómanna sem voru  ættingjar okkar, vinir og skipsfélagar. Þess má geta til fróðleiks að á árunum 1962 til 1992 árin sem undirritaður  stundaði sjó frá Vestmannaeyjum, fórust 58 sjómenn sem voru á bátum frá Eyjum, og eru þá taldir með þeir Eyjasjómenn sem fórust og stunduðu tímabundið sjó annarsstaðar á landinu á sama tíma, þar af voru fjórir jafnaldrar mínir. Þessi tala um dauðaslys á sjó er að sjálfsögðu mun hærri og skiptir hundruðum ef taldir eru allir þeir íslensku sjómenn sem fórust á þessu tímabili.                                                              Það er eitt af markmiðum Sjómannadagsins að minnast þessara manna, og er minningarathöfn við minnisvarðann við Landakirkju ein eftirminnilegasta stund Sjómannadagsins í Vestmannaeyjum . Finnst mönnum það viðeigandi að minnast þeirra sjómanna sem farist hafa á hafi úti og margir þeirra gista hina votu gröf, á degi sem kallaður er Hátíð hafsins? Að mínu viti er þetta fráleitt og hreinlega móðgandi fyrir íslenska sjómenn. Þessi gjörningur Sjómannadagsráðs er þegar farinn að smita út frá sér og sjómenn í hugsunarleysi farnir að breyta nafni dagsins.

Í Þorlákshöfn þar sem flest snýst um sjóinn og tengdum störfum, hafa þeir á síðustu árum apað þetta eftir Reykjavíkurfélögunum og uppnefna Sjómannadaginn sinn Hafnardaga, og sjómenn samþykkja þetta umyrðalaust. Það er því ótrúlegt að  sjómenn og stéttarfélög þeirra  skuli ekki mótmæla þessu opinberlega hver á sínum félagssvæði. Það er eins og sjómenn geri sér ekki grein fyrir því hvað Sjómannadagurinn er sjómönnum mikilvægur hvað varðar stéttarbaráttuna og kynningu á starfi sjómanna.  Sjómannadagurinn er hátíðisdagur haldinn  sjómönnum til heiðurs, og er ekki hátíð hafsins. Í lögum um Sjómannadaginn segir m.a.: “2. grein a) Sjómannadagsráð hefur með höndum hátíðahöld Sjómannadagsins ár hvert í samræmi við stofnskrá um Sjómannadag frá 1937 og lög um Sjómannadag, nr. 20, 26.mars 1987. Við tilhögun Sjómannadagsins skulu m.a. eftirfarandi markmið höfð að leiðarljósi:

1.        Að stuðla að því að Sjómannadagurinn skipi verðugan sess í íslensku þjóðlífi.

2.        Að efla samhug meðal sjómanna, hinna ýmsu starfsgreina sjómannastéttarinnar og stuðla að nánu samstarfi þeirra.

3.        Að heiðra minningu látinna sjómanna, þá sérstaklega þeirra sem láta líf sitt vegna slysfara í starfi.

4.        Að heiðra fyrir björgun mannslífa og farsæl félags- og sjómannsstörf.

5.        Að kynna þjóðinni áhættusöm störf sjómanna og mikilvægi starfanna í þágu þjóðfélagsins.

Eitt af lagaskyldum Sjómannadagsráðsins er líka: „Að beita sér í fræðslu og menningarmálum er sjómannastéttina varða og vinna að velferðar- og öryggismálum hennar.“ .                                                                                                                            Ég er sannfærður um að með því að uppnefna Sjómannadaginn Hátíð hafsins er ekki verið að stuðla að því að Sjómannadagurinn skipi verðugan sess í íslensku þjóðlífi, því síður eflir það samhug sjómanna eða kynnir þjóðinni áhættusöm störf þeirra og mikilvægi.                                                                                                                                          Ég hef rætt þetta við marga starfandi sjómenn og hef engan hitt sem er ánægður með þessa nafnbreytingu. Nokkrir segja þetta afleiðingu þess að sum af stéttarfélögum sjómanna hafa verið sameinuð stórum landfélögum og þar með hafa tekið völdin menn sem hafa lítinn skilning og takmarkaðan áhuga á sjómannsstarfinu , ekki veit ég hvort það er rétt. Ég hef rætt þetta við nokkra forustumenn í stéttarfélögum sjómanna í Reykjavik og þeir hafa sagt mér að ef Faxaflóahafnir hefðu ekki tekið þátt í kostnaði við hátíðahöld Sjómannadagsins, hefði dagurinn sennilega lagst af. Hefur stjórn Faxaflóahafna virkilega sett þau skilyrði fyrir því að styrkja Sjómannadaginn, að nafn dagsins verði þurrkað út og breytt í Hátíð hafsins og Sjómannadagsráð samþykkt það?. Ef það er þannig  í pottinn búið er ekki von á góðu frá Sjómannadagsráði sem í eru hvorki meira né minna en 34 menn og 31 til vara úr sex sjómannafélögum.

Hvað vakir fyrir þeim stjórnarmönnum sjómannafélaga og stjórn Faxaflóahafna að vilja breyta nafni Sjómannadagsins? Hvers vegna má hann ekki heita sínu rétta nafni Sjómannadagur ?. Þetta er allt hið furðulegasta mál sem sjómenn ættu að hugsa alvarlega. Er þetta kannski einn liðurinn enn til þess að þagga niður í sjómönnum?.Allir hugsandi sjómenn hljóta að sjá að þessi breyting á nafni Sjómannadagsins er niðurlægjandi fyrir sjómannastéttina. Að sjómannasamtökin skuli samþykkja þessa breytingu á nafni Sjómannadagssin sýnir að sjómannadagsráð virðist slitið úr tengslum við sjómennina sjálfa. Þetta eru eflaust allt ágætir menn sem sitja í Sjómannadagsráði Reykjavíkur og Hafnarfjarðar, en væri ekki sterkur leikur að leyfa yngri mönnum að komast að, mönnum sem eru tilbúnir að verja hagsmuni sjómanna betur, alla vega finnst mér það lágmarkskrafa að þeir verji nafn Sjómannadagsins, þennan eina dag sem sjómenn sannarlega eiga lögum samkvæmt.  Sjómenn eiga ekki að sætta sig við annað en að dagurinn  sé kallaður sínu rétta nafni Sjómannadagurinn.

Sigmar Þór Sveinbjörnsson
fyrverandi stýrimaður

Athugasemdir

[Óskar Helgi Helgason (IP-tala skráð) 31.5.2012 kl. 21:57]

Heill og sæll Sigmar Þór; jafnan !

Tek undir; með þér, alfarið.

Þegar; mitt gamla heimaþorp Stokkseyri (1961 - 1971, og síðar vinnustaður, um nokkra hríð) var og hét, í útræði og fiskverkun, hefði það þókt saga til næstu bæja - sem og þarnæstu, að hinn forni Sjómannadagur, skyldi afbakaður, með þeim hætti, sem nú hefir víða orðið, hin seinni ár.

Spyrja má; hvort að lúxus og velsæld, sumra stétta þjóðfélagsins, geri það að verkum, að gamalgróin hugtök, megi af léttast, sökum einhvers þess snobbs, sem keyrir upp metorðagirnd, sumra stærri plássa landsins, í seinni tíð ?

Og; að uppruna mætustu atvinnuvega, skuli þar með, haldið til hlés, nokkurs ?

Með beztu kveðjum; úr Árnesþingi - sem oftsinnis áður, og fyrri /   

[Sigmar Þór Sveinbjörnsson, 31.5.2012 kl. 23:33]

Heill og sæll Óskar Helgi og þakka þér kærlega innlitið og góða athugasemd, alltaf gaman að lesa þínar athugasemdir.

Já maður skilur ekki alveg grandaleysi sjómanna, að þeir skuli ekki gera sér grein fyrir hvert stefnir. Þetta er nátturulega mikið út af því að það eru menn í forustu sjómannadagsráðs sem eru búnir að vera þar í áratugi og eru sjósprungnir svo ég noti nú sjómannamál. Auðvitað þarf að skipta um þessa menn í Sjómannadagsráði eins og gert er í öðrum félögum, fá unga sjómenn með nýjar hugmyndir.

Þessi þöggun á sér stað í mun fleiru sambandi við sjómannastéttina sem nauðsynlegt er að koma á framfæri, það verður gert við tækifæri.

Kær kveðja til þín Óskar Helgi

[Guðrún María Óskarsdóttir., 1.6.2012 kl. 00:45]

Heyr, heyr Sigmar, algjörlega sammála sem betur fer heitir sjómannnadagurinn, sjómannadagur hér í Hafnarfirði nú og skyldi áfram heita það um allt land.

Ég er sjómannsdóttir eins og bóndadóttir og forfeðurnir allir sjósóknarar meira og minna og mun ætíð verja sjómannadaginn hér á landi.

kv.Guðrún María.

[Soffía Sigurðardóttir (IP-tala skráð) 4.6.2012 kl. 14:02]

Sæll Simmi.

Mikið er ég sammála þér.

Er þetta þá ekki  svipað og að segja að Frídagur Verslunnarmanna sé Dagur Búðarinnar?

Kveðja Soffía

[Sigmar Þór Sveinbjörnsson, 7.6.2012 kl. 17:54]

Heilar og sælar Guðrún María og Soffía og takk fyrir innlitið og athugasemdir. Gott að fá þessar athugasemdir frá ykkur, auðvitað á Sjómannadagurinn að fá að halda sínu nafni, annað er vitleysa og í raun ótrúlegt að sjómenn skuli ekki vera harðari í að mótmála þessum svokölluðu forustumönnum sjómanna í Reykjavík sem vilja fera daginn. Ég hef fengið góð viðbrögð við þessari grein sem kom nokkuð stytt í Mogganum.

Sammála þér Soffía verslunarfólk ekki að kalla daginn sinn Dag búðarinnar. Eða kalla Konudaginn Dag blómasala.

Kær kveðja