Sveinn Gíslason vélstjóri Frá Hvanneyri. Minning um mann

Sveinn Gíslason var fæddur á Hvanneyri í Vestmannaeyjum 19. febrúar 1937. Hann lést í Reykjavík 23. apríl 2011. Foreldrar hans voru Sigurborg Sigríður Kristjánsdóttir verkakona, f. í Vestmannaeyjum 4. júlí 1916, d. 15. september 1981, og Gísli Guðlaugur Sveinsson sjómaður, f. á Borgarfirði eystra 20. janúar 1909, d. 6. mars 1951.  Systkini Sveins eru: Ingibjörg Kristín, f. 11. apríl 1935, Magnús, f. 30. september 1938, d. 9. mars 1996, Guðbjörg, f. 15. mars 1946, Gísli, f. 31. maí 1950, Runólfur, f. 31. maí 1950, d. 9. júlí 2006.             Árið 1957 kvæntist Sveinn Þórdísi Sigurðardóttur, f. í Vestmannaeyjum 2. febrúar 1939, d. 24. desember 1994. Börn Þórdísar og Sveins eru: Matthildur, f. 1956,  Gísli Guðlaugur, f. 1960, Sigurbjörn, f. 1965. Auk þess átti Sveinn með Lilju Eiríksdóttir einn dreng, Kristján Rúnar f. 1972. Þau Þórdís og Sveinn slitu samvistum árið 1983. Sveinn kvæntist eftirlifandi eiginkonu sinni, Auði Brynjólfsdóttur, 16. maí 1997.

            Útför Sveins Gíslasonar fór fram frá Fossvogskirkju 29. apríl 2011.

  Sveinn fæddist ekki með silvurskeið í munni eins og stundum er sagt.   Faðir Sveins lést langt fyrir aldur fram í mars 1951 þegar Sveinn var aðeins 14 ára. Það hefur ekki verið auðvelt fyrir Sigurborgu, móðir hans að ala ein upp þennan barnahóp. Þó fékk hún góða hjálp frá móður sinni, Guðbjörgu Guðmundsdóttur, sem sá um heimilið meðan Sigurborg vann úti langan vinnudag við fiskvinnslustörf.Sveinn, sem oftast var kendur við húsið Hvanneyri, þurfti því fljótlega, þrátt fyrir ungan aldur, að fara að vinna enda heimilisaðstæður erfiðar.

Hann byrjaði að beita línu og var vel liðtækur og laginn við það enda hörkuduglegur. Síðan lá leið hans á sjóinn eins og svo margra peyja á þessum tíma. Aðalævistarf Sveins varð því sjómennska sem hann stundaði lengst af á bátum frá Vestmannaeyjum.

Hann byrjaði sína sjómennsku á Gullveigu VE sem var þá í eigu Kristins Sigurðssonar  á Skjaldbreið, skipstjóra á bátnum, og dánarbús Gísla Sveinssonar, föður Sveins, en Gísli var annar eigandi bátsins þegar hann lést. Þeir fóru saman á síld norður á Gullveigu VE æskuvinirnir, Gísli Sigmarsson og Sveinn. Seinna lágu leiðir þeirra reyndar oft saman á sjónum, t.d. þegar þeir voru skipsfélagar á gamla Leó VE 294 með Óskari Matthíassyni. Þá lentu þeir stundum í honum kröppum. Í viðtali, sem Kristján Óskarson átti við Svein fyrir fáum árum, segir hann frá atviki þegar „Spýtu-Leó“ VE 294, eins og Sveinn  kallaði bátinn, var rétt farinn niður vestan við Eyjar árið 1958 í vonsku veðri. Þar munaði ekki miklu því að báturinn var fullhlaðinn fiski og mikill sjór komin í hann. Dekkpumpa og allar lensudælur  voru notaðar ásamt fötum sem mennirnir um borð  notuðu til að ausa úr lúkarnum. Búið var að senda út neyðarkall og  biðja um aðstoð því Óskar Matthíasson skipstjóri hélt eðlilega að báturinn væri að sökkva. Var Fanney á leið til þeirra þegar uppgötvaðist að boxalok á dekkinu hefði farið úr skorðum og sjór flæddi þar niður í lestina á hverri veltu sem skipið tók. Boxalokið fannst laust á dekkinu og var því komið fyrir á sinn stað, en gleymst hafði að skrúfa lokið fast fyrr um daginn. „Þarna munaði litlu að gamli Leó hefði farið niður“ er haft eftir Sveini í viðtalinu. Sjálfur man ég vel eftir þessum degi þegar þetta átti sér stað.            Þess má einnig geta að Sveinn var vélstjóri á m/b Faxa VE þegar eldur kom upp í bátnum og skipshöfnin, fjórir menn, urðu að yfirgefa bátinn. Þeir komust í gúmmíbjörgunarbát. Þeim var síðan bjargað í annan bát. Þetta gerðist í nóvember 1970.    

    Árið 1957 kvæntist Sveinn Þórdísi Sigurðardóttur frá Stakkagerði,  Þau þurftu að fá forsetaleyfi vegna ungs aldurs en Þórdís var aðeins 18 ára. Þau byrjuðu sinn búskap uppi í risi á Brekastig 32. Síðan fluttu þau í kjallaraíbúð að Hólagötu 19. Það hús áttu þá Egill Árnason og Magnúsína Kristjánsdóttir frænka hans, en þau bjuggu á efri hæð hússins. Sveinn og Þórdís  byggðu sér síðan gott einbýlishús við Illugagötu 45 þar sem fjölskyldan átti fallegt heimili fram að gosi.

Eins og margir Eyjamenn fluttu þau Sveinn og Þórdís ásamt fjölskyldu frá Eyjum í eldgosinu 1973 í Mosfellsbæ þar sem þau bjuggu næstu árin.             Þegar fjölskyldan hafði komið sér fyrir í Mosfellsbæ, ári eftir gosið á Heimaey, fór Sveinn að vinna í landi. Vann hann þá m.a.  hjá byggingarfyrirtækinu Breiðholti hf. sem byggði mikið af húsum fyrir brottflutta Eyjamenn, bæði í Mosfellsbæ og einnig byggðu þeir svokallaðar Breiðholtsblokkir í Vestmannaeyjum. Eftir að hafa unnið nokkur ár í landi fór hann aftur að stunda sjómennsku á fiskiskipum, en seinni starfsárinn á sjónum var hann á millilandaskipum hjá Eimskipum.         

   Sveinn fór í Vélskóla Vestmannaeyja veturinn 1959 til 1960 og lauk þar prófi með 400 hestafla réttindi, sem þá reyndust næg réttindi til vélstjórnar á flesta báta í Eyjum. Eftir skólann starfaði hann sem vélstjóri á eftirtöldum bátum frá Vestmannaeyjum fram að gosi 1973: Leó VE 400, Faxa VE, Elliðaey VE, Mars VE og Sjöfn VE.            Sveinn var mikill og duglegur félagsmálamaður. Hann var formaður Vélstjórafélags Vestmannaeyja 1967 til 1970 og var í trúnaðastörfum fyrir það félag í mörg ár. Sveinn var einn af þeim sem unnu markvist að því árið 1968 að koma á vélstjóramenntun í Vestmannaeyjum. Hann átti einnig sæti i Sjómannadagsráði Vestmannaeyja í mörg ár og var þar góður liðsmaður. Hann var kosinn í samninganefnd ASÍ enda vel að sér í samningamálum sjómanna á þessum tíma.            Sveinn var einn af stofnendum Kiwanis klúbbsins Geysis og gegndi m.a. formensku þar.

Þess má til gaman geta að Sveinn Gíslason, ásamt tveimur bræðrunum, þeim Sveini og Elvari Andréssonum frá Vatsdal í Fljótshlíð, voru þeir sem gáfu götunni Norðursundi í Eyjum nafnið „Skvísusund“. Þetta kemur fram í viðtalinu sem Kristján Óskarsson átti við Svein.       

     Sveinn kynntist eftirlifandi konu sinni, Auði Brynjólfsdóttir, árið 1995 og giftu þau sig 16. maí 1997. Þau bjuggu því saman í 16 ár. Það má segja að Svenni hafi þar verið heppinn að kynnast þeirri góðu konu. Þau áttu heimili að Blikahólum 4 í Reykjavík.            Sveinn lauk starfsferil sínum í leigubílaútgerð með lítinn fólksbíl sem hægt var að breyta í sendiferðabíl: Hann keyrði ferðamenn sem ætluðu á hestbak upp í Mosfellsdal. Einnig keyrði  hann  áhafnir til og frá skipum sem voru í höfnum víðs vegar um landið.            Seinustu ár ævi sinnar átti Sveinn við vanheilsu að stríða. Hann lést á Landspítalanum í Fossvogi 23. apríl 2011, 74 ára.  Auði og fjölskyldunni sendum við Kolbrún samúðarkveðjur. Guð blessi minningu Sveins Gíslasonar frá Hvanneyri.

Sigmar Þór Sveinbjörnsson