Tínda eldgosið við Vestmannaeyjar eftir Ísleif Jónson verkfræðing

                 TÝNDA ELDGOSIРVIÐ VESTMANNAEYJAR 

   Mig langar til að minna hér á eldgos, sem varð á Vestmannaeyjasvæðinu á stríðsárunum.

Þetta gos er ekki talið með þegar gerð er skrá yfir eldgos við Ísland.

Þess vegna kalla ég það týnda gosið.

Þetta gerðist á miðri vetrarvertíð árið 1941, sennilega í mars eða apríl.

Það gerði suðaustan rok ,eins og svo oft verður við suðvesturland..              Enginn bátur á sjó í Grindavík.

Daginn eftir var lægðin gengin yfir og komið logn.

Þá kemur í ljós að stórir svartir flekkir af vikri eru á floti um allan sjó.

Þetta olli sumum bátum erfiðleikum vegna þess að fínn vikursalli stíflaði inntakið á

kælivatninu fyrir vélar bátanna.Ég heyrði marga vélamenn kvarta undan þessum vanda.

Vikurinn rak á land ,svo að allar fjörur voru fullar af honum.

Þarna voru allar gerðir af vikri. Stórir svartir hnullungar úr grófum  vikri og svo brúnir

steinar úr miklu fíngerðari vikri og auk þess fíngerður salli af ýmsum litum, bæði svartur,

ljósbrúnn og dökkur.

Ég sagði Jóni Jónssyni jarðfræðingi frá þessu árið 1968. Hann skrifaði grein um þetta í

Náttúrufræðinginn 38. árgang 1968.: Vikurreki í Grindavík.

Hann rakti staðina þar sem vikurinn rak á land og reyndist það vera frá Selvogi að

Reykjanestá

Ástæðan til að hann gat rakið slóðina svo löngu  seinna var sú ,að árið eftir, 15. janúar

1942 gerði ofsaveður á suðvesturlandi þegar saman fór mjög djúp lægð og stórstraums-

flóð. Sjá: Vindhraðamet í Reykjavík í fárviðrinu 15. janúar 1942 eftir Flosa Hrafn Sigurðsson

Veðurstofu Íslands. Þessi grein gerði mér fært að tímasetja gosið.

Þá gekk sjórinn á land miklu lengra en áður hafði gerst, svo að hann fleytti vikrinum

langt inn á land svo að hægt er að finna vikurmola enn í dag,þar sem þá var hæsta sjávar

mál. Það má benda á að vikur finnst enn við veginn meðfram Húsafelli austan við Hraun

í Grindavík. Þar myndaðist gríðarstórt lón ofan við sjávarkambinn, það náði upp undir

Húsafell. Við vorum á skautum á þessu lóni í nokkra mánuði þar til það hvarf.

Annar staður, sem enn finnst vikur, er í nánd við veginn hjá Húsatóftum í Staðarhverfi.

Efalaust má finna vikur miklu víðar ef vel er að gáð.

Nú kemur spurningin: Hvaðan kom vikurinn?

Jón Jónsson telur helst koma til greina neðansjávargos á svæðinu við Vestmannaeyjar.

Þetta gos hefur verið mjög stutt, kannski aðeins ein vikurgusa, en gos hlýtur það að hafa

verið.Vikurinn sannar það,þó engir séu sjónarvottar eða vitni.

Vindurinn, suðaustan rokið ,hefur fleytt vikrinum í þessa ákveðnu stefnu svo að hann finnst aðeins vestan Ölfusár.

Jón lét rannsaka vikurinn og passar efnafræðin ekki við neitt eldgosasvæði á Íslandi.

Athugið að þetta gerðist 42  árum fyrir Surtseyjargsið.

Eg afhenti jarðfræðideild Háskólans sýnishorn af vikrinum.

Það væri fróðlegt að vita hvort vikur frá  síðari gosum við Eyjar sé af sömu gerð.

Ég veit ekki hvort það hefur verið rannsakað

Ég vona samt að einhverjum jarðfræðingi finnist það þess virði að kanna það.

Ég vona að þetta gos, sem áreiðanlega varð  á vertíðinni 1941 við Vestmannaeyjar,verði viðurkennt sem staðreynd.

Þetta sannar að gosin við Eyjar eru fleiri en áður var talið.

Gosið 1941 ætti að vera talið með, þegar rætt verður um eldgos við Eyjar í framtíðinni.

 Þess er getið í frásögnum af upphafi Surtseyjargossins, að þar sem það hófst hafi verið

“hóll á sjávarbotni ,þar sem þorskveiði hafi yfirleitt verið afar góð”.

  Var þessi hóll þekktur fyrir 1940, eða eru þarna fundin verksummerki frá gosinu týnda

frá árinu 1941 .Það væri fróðlegt að fá svar við því !

 ‘Eg tel ,að goshrinan, sem nú stendur á Vestmannaeyjasvæðinu, hafi byrjað vorið 1941 en ekki með Surtseyjargosinu eins og talið hefur verið.                                                                           

 Ég  vildi gjarnan fá þetta viðurkennt og leiðrétt .                                                                                                                                 

                                                                    Ísleifur Jónsson verkfræðingur

Íslefur Jónson var yfir Jarðborunum í yfir 30 ár 

                                                                

Athugasemdir

[Guðrún María Óskarsdóttir., 6.12.2011 kl. 02:13]

Mjög fróðlegt Sigmar.

kv.Guðrún María.

[Ómar Bjarki Smárason, 7.12.2011 kl. 00:12]

Gott hjá þér að halda þessu til haga, Sigmar. Rétt að kíkja á grein Jóns við tækifæri. Reyndar fann ég vikur í Eyvindarfirði á Ströndum sem ég tók myndir og sýni af og velti því eitthvað fyrir mér hvort vikurinn sem Jón skrifaði um hefði hugsanlega einnig rekið þangað. Best að kíkja á þetta aftur eftir þessa áminningu þína.

Góðar kveðjur,

[Sigmar Þór Sveinbjörnsson, 7.12.2011 kl. 10:11]

Heil og sæl Guðrún María og Ómar Bjarki og þakka ykkur fyrir innlitið.

Já Ómar ég var einmitt búinn að hugsa mér að fá þitt álit á þessu, það verður gaman að fá aðfylgjast með hvað kemur út úr þínum athugunum.

Í Heimaeyjargosinu héldu nokkrir menn því fram að smá gosspýja hefði komið upp á milli Bjarnareyjar og Elliðaeyjar en ég held að það hafi

aldrey verið athugað af jarðfræðingum. Já það er gaman að ræða þessa hluti við ísleif hann hefur skrifað nokkrar greiar tengdar starfi sínu sem

 yfirmaður Jarðborana og hann gaf mér leyfi til að setja þessa grein á bloggið mitt.